Chợ cửa khẩu Na Mèo, xã Na Mèo (Quan Sơn) không chỉ là nơi giao thương mua, bán, trao đổi hàng hóa, phát triển kinh tế - xã hội mà còn là nơi gặp gỡ, giao lưu, thể hiện tình đoàn kết hữu nghị của bà con hai dân tộc anh em Việt - Lào.
Cho đến bây giờ khi lớn lên, xa quê và lập nghiệp ở thành phố, tôi vẫn còn nhớ như in những lần theo mẹ đi chợ vào những ngày giáp tết. Không khí chợ quê vào những ngày này nhộn nhịp, hàng hóa đa dạng với đủ loại hoa, quả, bánh kẹo, lá dong, mật mía, bóng bay...
Xuân đang gõ cửa mọi miền, mọi nhà. Trên những con đường ngược ngàn lên vùng biên Mường Lát, bên hiên nhà của đồng bào Mông, những cây đào đã bung nở những cánh hoa dịu dàng, đẹp xinh giữa núi rừng.
Chợ Na Mèo nằm cách cửa khẩu quốc tế Na Mèo, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa (nối Lào – Việt Nam) 300m, ngôi chợ này chỉ họp 1 phiên vào sáng thứ 7 hàng tuần với khoảng 8.000 - 10.000 lượt người xuất nhập cảnh trao đổi hàng hóa. Nhưng sau gần 5 năm được nâng cấp, tu sửa, chợ Na Mèo chỉ hoạt động khoảng 50% công năng.
Sau gần 5 năm được nâng cấp, tu sửa, công trình chợ Na Mèo (xã Na Mèo, huyện Quan Sơn, tỉnh Thanh Hóa) chỉ hoạt động chưa đến 50% công năng.
Được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm thương mại, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế cho huyện vùng cao Quan Sơn (Thanh Hóa). Tuy nhiên sau gần 5 năm đi vào hoạt động, công trình chợ Na Mèo mới chỉ hoạt động chưa đến 50% công năng.
Ở xã biên giới Mường Chanh (Mường Lát) - nơi xa xôi, khó khăn nhất của tỉnh Thanh Hóa, có 3 cô gái dân tộc Thái quyết tâm theo nghề của cha.
Chợ không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hóa mà còn là nơi giao lưu văn hóa, gắn kết tình nghĩa của cộng đồng trong đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi xứ Thanh; đồng thời góp phần vun đắp tình hữu nghị của Nhân dân vùng biên giới Thanh Hóa - Hủa Phăn.
Sau thời gian dừng hoạt động để phòng, chống dịch COVID-19, hoạt động giao thương, giao lưu giữa người dân vùng biên Na Mèo (Quan Sơn) và các bản giáp biên (Lào) đã nhộn nhịp trở lại.
Biên giới Việt Nam-Lào được xác lập và ghi nhận bằng các văn bản pháp lý song phương, tạo cơ sở quản lý biên giới hiệu quả.
Được tổ chức một ngày duy nhất vào thứ Bảy hàng tuần, chợ phiên biên giới Na Mèo là sợi dây gắn kết tình cảm của đồng bào các dân tộc ở vùng biên giới hai huyện Quan Sơn (Thanh Hóa) và Vieng Xai (Lào)
Từ sáng sớm tinh mơ, những gánh rau, quả vườn nhà, những thứ quà quê mang đậm bản sắc vùng miền được người dân đưa về các chợ. Các bà, các chị, các mẹ ai cũng xách nặng trĩu tay, những người thanh niên nam, nữ chen nhau ở những sạp hàng quần áo, mỹ phẩm; nhiều em nhỏ, cụ già xúng xính, vui cười xem những gian hàng đậm chất xuân... Tất cả tạo nên bức tranh sống động, vui tươi, đầy màu sắc cho những buổi chợ phiên cuối năm.
Khi công việc nương rẫy đã xong và cây mận, cây đào đã nở là lúc báo hiệu mùa Xuân đã về. Người dân miền biên viễn Nao Mèo – Nậm Xôi lại cùng nhau đi phiên chợi cuối cùng của năm để sắm tết và gặp gỡ bạn bè.