Ký ức trong ta là một thế giới đẹp, bí ẩn. Như được in trong não, được xăm lên da thịt, những câu chuyện xa xưa của một thời thơ ấu, một khi đã được xếp vào kho ký ức thành kỷ niệm, sẽ không dễ gì phai nhạt.
Về Đường Lâm, người ta tưởng như vừa trải qua một chuyến du hành ngược thời gian về quá khứ. Khung cảnh yên bình của những làng quê Bắc Bộ xưa kia, vẫn vẹn nguyên nơi đây.
Hôm nay tôi đặt mua một chiếc lồng bàn bằng mây tre. Tôi mua nó vì sự gợi nhớ về những món đồ xinh đẹp mà cha tôi đã đan những thuở xưa. Cha tôi mất khi tôi mới mười bảy tuổi, tôi không giữ lại được kỷ vật gì của cha, nên lúc nào tôi cũng nhớ tiếc.
Những ngày mưa Ngâu dầm dề, quán chè chén của bà ngoại tôi thường vắng khách. Nhưng trời mưa bà vẫn dọn hàng. Bà bày những lọ thủy tinh đựng kẹo lạc, kẹo vừng, chè lam, bánh quế, và khay cốc chén sạch bong lên chiếc bàn gỗ nhỏ kê sát hàng rào hoa móng rồng, trông ra vỉa hè rộng thênh thang. Bà đun nước sôi, hãm trà trong cái ấm giỏ mây. Đợi trà thật ngấm, bà rót một chén đặt vào khay sứ nhỏ, sai tôi mang lên nhà mời ông ngoại. Rồi bà rót một chén cho mình, ngồi xuống ghế mây có lưng dựa thấp, mở cuốn Truyện Kiều giấy đã ố vàng ra, vừa trông hàng, vừa ngâm ngợi. Thỉnh thoảng, bà thong thả nhấp từng ngụm trà nhỏ. Chỉ khi có tiếng ai đó gọi: 'Bà Giáo ơi, bán cháu ít dưa cải sen nào!', bà mới buông sách đứng dậy, vào bếp lấy dưa cho khách. Hàng xóm gọi bà là bà Giáo, bởi ông ngoại tôi là thầy giáo thời Pháp thuộc. Khi tôi còn bé thì ông đã về hưu đến gần hai chục năm. Bà mở quán chè ch&
ng 5 xu thời Việt Nam dân chủ cộng hòa là đồng tiền có mệnh giá lớn nhất trong các loại tiền xu. Gọi là 'các loại' cho đầy đặn nhớ thương chứ thực ra chỉ có ba đồng xu tất cả. 1 xu, 2 xu, 5 xu. Thế nhưng chẳng hiểu sao ngày trước lại có thành ngữ 'Tiểu thuyết ba xu' để rẻ rúng văn chương? Không có đồng tiền 3 xu và 3 xu không phải là đơn vị thấp nhất của tiền tệ. Số 3 cũng không nằm trong hệ đếm thập phân của tiền tệ. Chỉ hai lần Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chẳng biết nghe ai xui dại cho phát hành tờ giấy bạc 30 đồng vào năm 1981 và 1985 làm cho tình trạng hôn nhân có nhiều khủng hoảng. Vợ không đưa cho chồng đủ một trăm đồng chẵn nữa vì chỉ có trong túi toàn tờ ba chục.
Tôi về thăm Đường Lâm, Sơn Tây vào một ngày đẹp trời. Trên chuyến xe chật ních nhà báo và những người mê văn hóa hôm ấy, anh Vũ Minh Toàn - Giám đốc Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao Sơn Tây kiêm 'hướng dẫn viên' kể đủ chuyện. Với những am hiểu và kiến thức của mình, qua lời kể của anh, đằng sau những bức tường đá ong, cổng nhà, lối đi lát gạch nghiêng hay di tích, danh nhân… đều hiện lên sinh động và đầy cuốn hút. Quả thực, có đến và chiêm nhiệm mới thấy nơi này bất kỳ nơi đâu cũng thấy 'cổ vật' và phía sau những chuyện đất, chuyện người ấy là vị làng - thứ mỹ cảm yên ả, thanh bình còn vương vất giữa bao cung bậc xô bồ của cuộc sống…