Tesla đang khủng hoảng chưa từng có: Vốn hóa bốc hơi 350 tỷ USD chỉ trong 4 tháng, cả nhà đầu tư lẫn nhân viên đều hoang mang

Cấp dưới của Elon Musk tại Tesla vốn đã quá quen với sự hỗn loạn. Những người này phải làm việc dưới trướng một vị sếp nổi tiếng chuyên đặt ra rất nhiều mục tiêu rồi sau đó lại đột ngột chuyển hướng.

Trên thực tế, Elon Musk còn được mô tả sẽ chuyển sang “chế độ quỷ dữ” khi tâm trạng rơi vào trạng thái căng thẳng tột độ.

Nhưng ngay cả với sự “hỗn loạn” quen thuộc đó, năm 2024 vẫn rất khác biệt với Tesla. Cổ phiếu của hãng đã giảm hơn 40% trong bối cảnh doanh số sụt giảm vốn là hậu quả của hàng loạt các quyết định khó hiểu về sản phẩm và nhiều đợt giảm giá sản phẩm.

HOANG MANG

Vị trí thống trị một thời của Tesla trên thị trường xe điện Trung Quốc cũng đang lung lay. Chuyến thăm của Elon Musk tới Ấn Độ để thông báo về khoản đầu tư dự kiến thì đã bị hủy bỏ vào phút cuối. Trong suốt thời gian đó, hội đồng quản trị Tesla đã cố gắng phục hồi khoản thanh toán 56 tỷ USD cho Musk vốn bị một thẩm phán hủy bỏ vào tháng 1.

Vào thứ ba tuần trước, Tesla dự kiến sẽ báo cáo lợi nhuận hoạt động giảm 40% và doanh thu giảm lần đầu tiên sau 4 năm. Musk đã ra lệnh sa thải lượng nhân viên lớn nhất từ trước đến nay của công ty và đặt cược tương lai của công ty vào ý tưởng xe tự lái thế hệ tiếp theo có tên là robotaxi.

Tuy nhiên theo chia sẻ của một số cấp dưới thân thuộc với Musk, tất cả đều cảm thấy bất an trước những thay đổi mà vị CEO này đang muốn thực hiện.

Ý tưởng tạo ra một dịch vụ taxi tự lái đã được Tesla thực hiện ít nhất 8 năm nay, nhưng công ty vẫn chưa có đủ cơ sở hạ tầng cần thiết cũng như chưa đảm bảo được sự chấp thuận theo quy định để thử nghiệm những chiếc xe như vậy trên đường phố công cộng.

Trong khi đó, Musk đã trì hoãn kế hoạch sản xuất một mẫu xe dành cho thị trường đại chúng trị giá 25.000 USD mà nhiều nhà đầu tư Tesla - và một số người trong nội bộ - đang thúc đẩy và tin rằng đây là mẫu xe rất quan trọng đối với tương lai của nhà sản xuất ô tô.

Sau khi các phương tiện truyền thông đưa tin về sự thay đổi chiến lược, các nhà quản lý chủ chốt bao gồm Drew Baglino, một nhân viên kỳ cựu gắn bó tới 18 năm của công ty, người đứng đầu bộ phận kinh doanh năng lượng và kỹ thuật hệ thống truyền động của Tesla, đã rời đi.

Trong lịch sử, Musk đã lèo lái Tesla thoát khỏi nhiều khó khăn. Với mức vốn hóa 469 tỷ USD, công ty vẫn được định giá cao hơn 9 lần giá trị vốn hóa thị trường của General Motors hay Ford Motor. Nhưng sau khi mất gần 350 tỷ USD giá trị vốn hóa thị trường trong 4 tháng, các nhân viên, nhà đầu tư và nhà phân tích đều đang vô cùng hoang mang về chiến lược của công ty.

Nhà phân tích Emmanuel Rosner của Deutsche Bank cho biết vào tuần trước: “Cổ phiếu này sẽ phải trải qua một quá trình chuyển đổi cơ sở sở hữu đầy khó khăn, khi các nhà đầu tư trước đây tập trung vào số lượng xe điện của Tesla và lợi thế về chi phí có khả năng bị loại bỏ”.

Bản thân Musk đã báo hiệu trên mạng xã hội của mình rằng những động thái gần đây nhằm mục đích kích hoạt chế độ CEO thời chiến. Ông đã thích một bài đăng có nội dung như vậy sau khi gửi email toàn công ty thông báo rằng Tesla đang cắt giảm hơn 10% số lượng nhân viên toàn cầu, điều đó có nghĩa là sẽ loại bỏ ít nhất 14.000 việc làm.

Theo những người nắm rõ kế hoạch của công ty, số lượng người thực tế được đưa ra ngoài có thể vượt 20.000 người. Lý do của Musk, theo một người có hiểu biết trực tiếp về các sắc lệnh của ông, là Tesla nên giảm 20% số lượng nhân viên vì số lượng xe giao hàng của họ đã giảm hơn 20% từ quý 4 đến quý 1.

Một nguồn tin nội bộ cho biết, robotaxi hiện đang được ưu tiên hơn một chiếc ô tô điện rẻ hơn mà ông đã giới thiệu lần đầu cách đây 4 năm, cả về việc thiết lập mốc thời gian cho nguyên mẫu và sắp xếp năng lực sản xuất.

GIẤC MƠ VIỂN VÔNG

Musk đã nói rất nhiều về công nghệ tự lái trong hơn một thập kỷ và đã thuyết phục khách hàng trả hàng nghìn USD cho một sản phẩm mà Tesla đã tiếp thị là Xe tự lái hoàn toàn, hay FSD.

Musk và các kỹ sư hàng đầu đặc biệt lạc quan về sự thay đổi lớn trong cách thức hoạt động của FSD hiện nay. Các camera đặt xung quanh xe ô tô của công ty đang quay video và sử dụng đoạn phim này để xác định cách xe chạy, thay vì dựa vào mã phần mềm. Ashok Elluswamy, giám đốc chương trình Autopilot của Tesla, đã viết trên X vào tháng trước rằng điều này sẽ dẫn đến “tiến bộ chưa từng có”.

Nhưng sự lạc quan xung quanh FSD và niềm tin của Musk với robotaxis đang che mờ tương lai của dự án ô tô trị giá 25.000 USD của Tesla. Những người biết về kế hoạch của Tesla phản đối quan điểm cho rằng chương trình đã bị hủy bỏ hoàn toàn. Từ trước đến nay, công ty vẫn theo đuổi cấu trúc phương tiện chi phí thấp để làm nền tảng cho nhiều loại mẫu xe khác nhau, một trong số đó sẽ không có vô lăng hoặc bàn đạp.

Trong khi những người này xác nhận robotaxi đang được ưu tiên, một người lại mô tả dự án xe thế hệ tiếp theo là một nỗ lực nhằm giảm chi phí đối với các bộ phận và phương pháp sản xuất, sau đó áp dụng những cải tiến đó vào các phiên bản rẻ hơn của Model Y và Model 3, hai mẫu xe điện phổ biến nhất của công ty.

Các nhóm đang đặc biệt chú trọng đến việc tiết kiệm chi phí cho Model Y, mẫu xe bán chạy nhất thế giới vào năm ngoái.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư đều đang hoảng sợ khi thấy nhiều lời đồn đoán rằng ý tưởng về mẫu xe đối đầu của Tesla đối với các lựa chọn giá cả phải chăng như Toyota Corolla đã bị loại bỏ hoàn toàn.

Nhiều người lo ngại rằng mẫu xe mới duy nhất mà công ty sẽ cung cấp cho người tiêu dùng trong nửa thập kỷ sau khi Model Y ra mắt sẽ là Cybertruck, một mẫu xe bán tải đắt tiền và khó chế tạo. Tuần trước, công ty đã thu hồi gần 3.900 xe tải đã bán để sửa lỗi chân ga.

Nhà phân tích Steve Man của Bloomberg Intelligence cho biết: “Các nhà đầu tư, đặc biệt là các tổ chức, đang mất kiên nhẫn. Sự cường điệu ban đầu xung quanh Xe tự lái hoàn toàn và robotaxis đã suy yếu và con lắc đã chuyển sang hướng ngược lại”.

Chưa kể, định hướng lại Tesla xung quanh robotaxis là rất rủi ro. Trong khi các cơ quan liên bang đã áp dụng một cách tiếp cận dễ dãi để quản lý công nghệ có khả năng làm cho đường sá trở nên an toàn hơn, thì việc giám sát ở cấp tiểu bang và địa phương lại tỏ ra khó thực hiện.

Tuy nhiên, Musk đang đặt cược rằng Tesla có thể biến robotaxis thành hiện thực bằng cách cung cấp FSD cho nhiều người tiêu dùng hơn và giảm giá. Ông cũng đang thúc đẩy các đợt lái thử và dùng thử miễn phí 30 ngày để quảng cáo tính năng này, tăng doanh thu và thu được nhiều cảnh quay từ camera hơn.

Tesla đang xây dựng các trung tâm dữ liệu ở Buffalo, New York và Austin, nơi công ty đặt trụ sở chính, để xử lý các cảnh quay do phương tiện của họ ghi lại và đào tạo hệ thống lái xe của mình. Tuy nhiên, nguồn tin nội bộ tiết lộ trung tâm ở Austin đang phải vật lộn với tình trạng chi phí vượt mức.

Cũng theo một người giấu tên, lý do cho việc Tesla phải sa thải hàng loạt thời gian gần đây không phải là để tiết kiệm tiền từ các bộ phận của công ty và chuyển hướng chi tiêu sang robotaxis. Người này cho biết, các nhóm trong toàn tổ chức của Tesla - bao gồm cả những nhóm làm việc trên công nghệ tự lái - được giao các mục tiêu như nhau trong việc giảm số lượng nhân viên.

Dựa trên các cuộc phỏng vấn với hơn chục nhân viên bị ảnh hưởng trên khắp nước Mỹ, các vụ sa thải được tổ chức và thực hiện rất thiếu chuyên nghiệp.

Những email bắt đầu bằng “Kính gửi nhân viên” đã được gửi đến địa chỉ cá nhân vào lúc sau nửa đêm. Tại nhà máy sản xuất pin của Tesla ở Nevada, nhiều nhân viên bắt đầu ngày thứ hai của mình trong cảnh tắc nghẽn ở trước cổng.

Hàng chục nghìn nhân viên Tesla bị sa thải trong ngỡ ngàng.

Họ được di chuyển đến một bãi đậu xe để bảo vệ quét thẻ phân biệt xem ai còn việc làm và ai đã bị sa thải. Một người có tên trong danh sách sa thải cho biết đó là trải nghiệm nhục nhã nhất trong sự nghiệp của họ.

Jordana Hernandez, cựu giám đốc dịch vụ ở Virginia viết trên LinkedIn: “Rất nhiều người phát hiện ra rằng họ bị sa thải vào giữa ca làm việc hoặc sau khi đến nơi làm việc vào thứ 2. Đó là phần đau đớn nhất. Họ đã đổ mồ hôi và nước mắt theo đúng nghĩa đen cho một công ty không có tính nhân văn, họ đối xử tệ bạc với những người đã đóng góp nhiều nhất cho công ty”.

Đáng nói, một số gói trợ cấp thôi việc cho nhân viên lại không chính xác, khiến Elon Musk phải đích thân xin lỗi.

"Hôm nay tôi nhận ra một số gói trợ cấp thôi việc ở mức quá thấp và không chính xác. Tôi xin lỗi về sai lầm này và chúng đang được sửa chữa ngay lập tức", Elon Musk viết trong email gửi nhân viên.

Nhiều nhân viên tỏ ra phẫn nộ hơn khi vào đêm thứ bảy trước khi đợt sa thải bắt đầu, Musk vẫn còn vui vẻ tạo dáng trên thảm đỏ và nói đùa về bộ phim tiểu sử sắp tới.

Bảo Linh