Lạm phát toàn cầu sẽ về 'vùng an toàn' vào năm 2024

Lạm phát giảm có thể hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bằng cách củng cố sức mua của hộ gia đình. Ảnh: Mario Tama/Getty Images

Các nhà kinh tế gọi đó là một phép màu Giáng sinh: Lạm phát trên toàn cầu đang chậm lại nhanh hơn dự kiến. Nếu các nhà kinh tế đúng, món quà đó sẽ tiếp tục trao vào năm tới, đưa lạm phát trở lại mức bình thường lần đầu tiên sau 3 năm.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs ước tính, lạm phát cơ bản, không bao gồm lương thực và năng lượng, ở nhóm các nền kinh tế gồm Mỹ, châu Âu và một số thị trường mới nổi sau khi đã trải qua đợt lạm phát hậu Covid, sẽ đạt tốc độ tăng 2,2% trong ba tháng 9, 10 và 11 của năm 2024.

Các nhà phân tích nhận thấy, vào cuối năm 2024, lạm phát trung bình trong nhóm đó phải bằng hoặc gần mục tiêu lạm phát của hầu hết các ngân hàng trung ương lớn.

Lạm phát giảm sẽ hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo hai cách: bằng cách củng cố sức mua của hộ gia đình và cho phép các ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất.

Michael Saunders - cố vấn cấp cao tại Oxford Economics, dự kiến lạm phát sẽ đạt 1,3% trong quý IV năm tới ở khu vực đồng Euro và 2,7% ở Anh, trong khi lạm phát của Mỹ sẽ giảm xuống còn 2,2% theo chỉ số giá tiêu dùng cá nhân, thước đo lạm phát ưa thích của Cục Dự trữ Liên bang (FED). Con số đó hiện đang là 2,6% trong tháng 11/2023, theo số liệu vừa được Bộ Thương mại Mỹ công bố, nhưng nếu loại trừ thực phẩm và năng lượng, con số này là 3,2%.

Cả FED, Ngân hàng Trung ương châu Âu và Ngân hàng Trung ương Anh đều đặt mục tiêu lạm phát là 2%.

Lực đẩy lạm phát đi xuống

Saunders - cựu thành viên của Ủy ban Chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Anh cho biết: "Các yếu tố phổ biến làm giảm lạm phát là thực phẩm, năng lượng, giá cả hàng hóa toàn cầu và chính sách tiền tệ. Nhưng có sự khác biệt và lý do tại sao lạm phát sẽ nhanh chóng quay trở lại mục tiêu ở khu vực đồng Euro, liệu có phải Mỹ và Anh cũng chịu áp lực lớn hơn từ sự thắt chặt của thị trường lao động, vốn đang giảm dần?".

Các chuỗi cung ứng không bị tắc đã làm giảm lạm phát vào cuối năm 2022 và trong suốt năm nay, điều đó có thể sẽ tiếp tục vào năm tới. Ví dụ, ở Mỹ, giá xe đã qua sử dụng, một yếu tố chính của lạm phát, vẫn tiếp tục giảm vào đầu năm 2024 khi thị trường trở lại bình thường.

Những cải thiện này là mặt trái của làn sóng lạm phát đang tấn công nền kinh tế toàn cầu. Đầu tiên, vào năm 2021, giá hàng hóa tăng vọt do sản xuất và vận chuyển toàn cầu bị gián đoạn bên cạnh nhu cầu mạnh mẽ do các chương trình kích thích tài chính và tiền tệ nhằm đối phó với Covid-19.

Cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine vào năm 2022 đã khiến giá cả hàng hóa tăng cao, đẩy lạm phát lên mức đỉnh điểm trong nhiều thập kỷ. Lạm phát ở khu vực đồng Euro, vốn bị Nga cắt nguồn cung khí đốt, đã đạt đỉnh 10,6% vào tháng 10/2022.

Lực lượng lao động cũng bị đình trệ do sự gián đoạn liên quan đến Covid. Vì vậy, nhu cầu về đảm bảo sức khỏe cho người lao động đã khiến tiền lương tăng mạnh, dẫn đến lạm phát dịch vụ.

Chi phí nhà ở cũng đã thúc đẩy lạm phát dịch vụ nhưng có độ trễ. Tại Mỹ, giá tiêu dùng đã tăng 3,1% trong tháng 11/2022 so với một năm trước đó, nhưng chỉ tăng 1,4% nếu không bao gồm nhà ở.

Các chuỗi cung ứng không bị tắc đã làm giảm lạm phát vào cuối năm 2022 và trong suốt năm nay, điều đó có thể sẽ tiếp tục vào năm tới. Ví dụ, ở Mỹ, giá xe đã qua sử dụng, một yếu tố chính của lạm phát, vẫn tiếp tục giảm vào đầu năm 2024 khi thị trường trở lại bình thường, Omair Sharif - người sáng lập Inflation Insights cho biết.

Tại các nền kinh tế lớn, áp lực tiền lương đã giảm bớt phần lớn do người lao động tham gia nhiều hơn vào thị trường lao động.

Thị trường năng lượng và hàng hóa cũng được điều chỉnh theo sự gián đoạn của Ukraine, giúp giảm giá năng lượng và ổn định chi phí thực phẩm. Neil Dutta - Trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế tại Renaissance Macro Research cho biết, những yếu tố này sẽ tiếp tục tác động lên lạm phát vào năm 2024. "Giá năng lượng đã giảm và với sự sụt giảm của giá dầu diesel, chúng ta có thể sẽ thấy những tác động làm giảm giá thực phẩm và hàng tạp hóa trong những tháng tới" - Dutta nói.

Thị trường lao động ở nhiều nền kinh tế lớn cũng đã bắt đầu tái cân bằng trong năm nay, làm giảm tăng trưởng tiền lương, một yếu tố đóng góp chính cho chi phí dịch vụ. Điều đó sẽ tiếp tục vào năm 2024.

Tuy nhiên, thời gian và tác động sẽ khác nhau tùy theo quốc gia. Peter Berezin - chiến lược gia trưởng toàn cầu tại BCA Research cho biết: “Điều này được cho là đã xảy ra ở Mỹ”, đồng thời cho biết thêm, áp lực tiền lương đã giảm bớt phần lớn do người lao động tham gia nhiều hơn vào thị trường lao động.

Thị trường lao động thắt chặt có thể làm chậm tiến độ

Theo Simon MacAdam - nhà kinh tế cấp cao toàn cầu tại Capital Economics, tiến độ giảm lạm phát có thể sẽ chậm hơn ở Vương quốc Anh, nơi tỷ lệ người bệnh cao bất thường do chậm được chăm sóc sức khỏe đã làm giảm nguồn cung lao động. Mặc dù dòng người nhập cư đang ở mức kỷ lục, nhưng kỹ năng của họ thường không phù hợp với vị trí tuyển dụng.

Với lạm phát giảm trên toàn cầu, các chiến lược gia của Bank of America dự đoán 152 lần cắt giảm lãi suất của ngân hàng trung ương toàn cầu vào năm tới, nhiều nhất kể từ năm 2009.

Lạm phát dịu đi, cùng với tốc độ tăng trưởng chậm lại hoặc trì trệ ở các nền kinh tế lớn, tạo tiền đề cho việc cắt giảm lãi suất vào năm tới.

FED hồi đầu tháng này đã phát đi tín hiệu sẽ cắt giảm lãi suất. “Nền kinh tế đang hoạt động khá tốt. Điều kiện tài chính đã giảm bớt. Thu nhập đã được cải thiện” - Neil Dutta nói. Trong tình huống đó, FED có nhiều khả năng thực hiện cắt giảm lãi suất từ 3 đến 4 lần thay vì 6 lần mà thị trường mong đợi, ông nói. “Nhưng sẽ có cảm giác khá dễ chịu - cảm giác như một cú hạ cánh mềm”.

Triển vọng đó đã khiến giá trái phiếu tăng và lợi suất giảm, giảm chi phí vay cho các công ty và người mua nhà của Mỹ. Simon MacAdam cho biết, những người vay tiền ở khu vực châu Âu có thể phải chờ đợi lâu hơn; họ phụ thuộc vào các ngân hàng hơn là thị trường vốn và lãi suất cho vay ngân hàng có liên quan chặt chẽ với các mục tiêu lãi suất của ngân hàng trung ương. Lãi suất cho vay ngân hàng sẽ không giảm nhiều cho đến nửa cuối năm 2024 ở khu vực đồng Euro, và thậm chí có thể muộn hơn ở Anh vì lạm phát khó giảm hơn.

Douglas Porter - kinh tế trưởng tại BMO Capital Markets Economics dự kiến, hầu hết các nền kinh tế lớn sẽ tăng trưởng chậm hơn vào năm 2024 so với năm 2023, nhưng việc cắt giảm lãi suất, hạ nhiệt giá năng lượng và thực phẩm cũng như bình thường hóa chuỗi cung ứng sẽ ngăn chặn suy thoái kinh tế toàn cầu./.

Hoàng Lê (theo The Wall Street Journal)