Lãi suất cao ăn mòn lợi nhuận của các doanh nghiệp nhỏ Indonesia

Renaldi Perdana Kesuma, người sáng lập và CEO hãng thời trang nam Tenue de Attire có trụ sở tại Jakarta. Khoảng 62 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa ở Indonesia đang chịu tác động mạnh của lãi suất cao, khiến biên lợi nhuận ngày càng mỏng. Ảnh: Nikkei Asia

Lãi suất “đang làm” khó doanh nghiệp vừa và nhỏ…

Renaldi Perdana Kesuma, người sáng lập và CEO hãng thời trang nam Tenue de Attire có trụ sở tại Jakarta, phàn nàn rằng lãi suất cao hơn đã đẩy chi phí kinh doanh tăng thêm 7-10%. Công ty của Renaldi hiện có 42 nhân viên. Năm ngoái, công ty này đạt doanh thu khoảng 1 triệu đô la. Renaldi nói rằng không thể chuyển phần chi phí tăng sang cho người tiêu dùng bởi sức mua đã giảm.

“Các mặt hàng thiết yếu đã tăng giá, khiến thu nhập khả dụng thấp hơn và chi tiêu cho quần áo cũng đã giảm. Vì vậy, bất kỳ sự thay đổi nào về lãi suất cũng sẽ ảnh hưởng đến sức mua”, Renaldi nói.

Công ty của Renaldi là một trong số 62 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) ở Indonesia, tạo nên xương sống của xứ vạn đảo, góp phần tạo ra việc làm và đóng góp vào tăng trưởng. Nhưng sức chịu đựng của “khung xương” này ngày càng yếu đi.

Arsjad Rasjid, Chủ tịch Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN (ASEAN-BAC), nói rằng bất kỳ sự gia tăng nào về lãi suất đều trực tiếp làm tăng chi phí tài chính của họ. Tình trạng này có thể dẫn đến suy giảm lợi nhuận của doanh nghiệp, hạn chế khả năng tiếp cận vốn và làm tăng nguy cơ vỡ nợ. Tình hình rất đáng lo ngại.

Dù đóng vai trò động lực của các nền kinh tế trong khu vực, nhưng MSME chủ yếu dựa vào nguồn vốn vay để duy trì hoạt động.

Hiện 71 triệu doanh nghiệp MSME ở 10 nước thành viên ASEAN chiếm 97% số doanh nghiệp trong khu vực và sử dụng 67% lao động, đồng thời đóng góp trung bình 40,5% GDP, theo dữ liệu của ASEAN-BAC. Các nền kinh tế chính của ASEAN gồm Singapore, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines đã tăng lãi suất phù hợp với đà tăng lãi suất ở Mỹ nhằm chống chọi với lạm phát do giá lương thực và năng lượng tăng vọt.

Jayant Menon, thành viên cao cấp tại Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore, cho biết các MSME có khoản vay với lãi suất thả nổi sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi lãi suất cao hoặc tăng, trong khi những người có khoản vay với lãi suất cố định sẽ được hưởng lợi.

“Lãi suất cao sẽ ngay lập tức cắt giảm lợi nhuận bởi sẽ tăng chi phí vốn với các doanh nghiệp vay theo lãi suất thả nổi. Lãi suất cũng sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng trong tương lai bằng cách giảm động cơ đầu tư và mở rộng hoạt động do chi phí tài chính cao hơn”, Jayant phân tích.

Theo Jayant, lãi suất cao cũng sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu của người tiêu dùng, dẫn đến doanh số bán hàng thấp hơn. “Lãi suất cao sẽ ảnh hưởng đến các MSME ở cả phía cung và cầu, tạo ra một cú sốc kép có thể khiến nhiều người trong số họ đứng trước bờ vực phá sản”, ông nói.

Là người kiêm nhiệm chức Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Indonesia, ông Arsjad Rasjid nói rằng lãi suất cao đặc biệt đáng báo động “bởi chưa đến năm người dân Indonesia thì có một là chủ doanh nghiệp MSME”.

Nhà rang xay cà phê đặc sản Kopikalyan là một MSME đang bị lãi suất “hành hạ”. Đây là chuỗi cà phê đang phát triển nhanh ở thủ đô Jakarta và hiện có một cửa tiệm ở quận trung tâm Harajuku tại Tokyo, Nhật Bản.

“Chi phí đã tăng trung bình từ 10-15% kể từ năm 2022. Tỷ suất lợi nhuận giảm từ 3-5%. Kopikalyan sử dụng hầu hết các nguyên liệu có nguồn gốc địa phương và được sản xuất tại địa phương. Tuy nhiên, cửa hàng bánh của chúng tôi nhập khẩu một số nguyên liệu như bơ và bột mì”, nhà đồng sáng lập Iman Kusumaputra nói.

Iman cũng lo ngại về việc chi phí máy móc thiết bị ngày càng tăng và không thể điều chỉnh tăng giá. Theo Iman, áp lực chi phí cũng buộc chuỗi phải trở nên sáng tạo và siêng năng hơn trong nghiên cứu và phát triển (R&D) để tăng lượng hàng bán ra mỗi ngày.

… Nhưng chuyên gia lại có cái nhìn khác

Mặc dù vậy, Manggi Taruna Habir từ Viện ISEAS-Yusof Ishak lại có cái nhìn lạc quan hơn. Ông nói rằng tình hình đối với các MSME của Indonesia “không tàn khốc” như một số người dự báo.

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Indonesia đã phải đối mặt với lãi suất cao trong nhiều năm. Bởi tỷ lệ có thể vay mượn từ các ngân hàng truyền thống khá thấp, họ buộc phải tìm tới các khoản vay phi truyền thống có lãi suất cao hơn.

Ngân hàng Indonesia đã tăng lãi suất mua lại đảo ngược (giao dịch repo) chuẩn trong bảy ngày từ mức thấp 3,5% vào tháng 7-2022 lên 5,75% hiện nay. Trong khi đó, theo Manggi, lãi suất cho vay đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn ít nhiều ổn định.

Tuy nhiên, Arsjad Rasjid của ASEAN-BAC nói rằng MSME phải vật lộn để đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt do các tổ chức tài chính truyền thống đặt ra. Họ thường không có tài sản thế chấp và thiếu hiểu biết về các sản phẩm tài chính, khiến tiếp cận tín dụng chính thống càng khó hơn.

Ông kêu gọi chính phủ Indonesia mở rộng bảo lãnh khoản vay như chương trình tài chính vi mô với lãi suất rất ưu đãi cho các MSME. Ông cũng khuyến nghị chính phủ các nước ASEAN cần đưa ra chính sách cạnh tranh bình đẳng và đẩy mạnh việc đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ như hãng may của Renaldi vẫn “tự bơi là chính”, tìm cách tối ưu hóa hoạt động và chi phí, và duy trì lợi nhuận.

“Chúng tôi đã tái đàm phán thành công với các nhà cung ứng nhằm có được các điều khoản thanh toán tốt hơn và giảm chi phí sản xuất. Ngoài ra, chúng tôi đang khám phá các kênh bán hàng hiệu quả về chi phí và tận dụng các chiến dịch tiếp thị không phải trả tiền hoặc ít tốn kém hơn,” Renaldi nói.

Theo Nikkei Asia

Ricky Hồ