Hải quan Việt Nam tăng cường hợp tác, hội nhập hải quan ASEAN

Hoạt động xuất nhập khẩu tại cảng Đình Vũ, Hải Phòng. (Ảnh minh họa: THÀNH ĐẠT)

Hoàn thiện pháp luật về hội nhập hải quan

Hợp tác hải quan đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng, phát triển và duy trì Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), khi ASEAN trở thành một thị trường đơn nhất, một cơ sở sản xuất và phân phối chung trong khu vực.

Chính vì vậy, ASEAN đã sớm xây dựng và liên tục hoàn thiện những cơ sở pháp lý quan trọng, tạo nền tảng cho hợp tác, hội nhập về hải quan trong khu vực mang tính chiến lược, dài hạn. Có thể kể đến những văn kiện mang tính cột mốc như Bộ quy tắc ứng xử Hải quan ASEAN, Hiệp định Hải quan ASEAN, Hiệp định về xây dựng và thực hiện cơ chế một cửa ASEAN, Nghị định thư về Thực hiện Biểu thuế Hài hòa hóa của ASEAN (AHTN), Nghị định thư về Hệ thống quá cảnh hải quan (ACTS)…

Là một nước thành viên ASEAN, trong những năm qua, Hải quan Việt Nam đã tích cực triển khai các hoạt động hợp tác, hội nhập hải quan ASEAN và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Theo đó, thực hiện Danh mục AHTN phiên bản 2022 trong khối, Việt Nam cũng đã hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan để thực hiện phiên bản AHTN 2022, cụ thể là ban hành Thông tư ban hành Danh mục hàng hóa xuất nhập khẩu Việt Nam vào tháng 12/2022.

Liên quan Hệ thống Quá cảnh Hải quan ASEAN (ACTS) bắt đầu vận hành chính thức từ ngày 30/11/2020, Việt Nam đã triển khai sáng kiến ACTS cùng các nước ASEAN theo đúng tiến độ chung.

Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định 46/2020/NĐ-CP quy định thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa quá cảnh thông qua Hệ thống quá cảnh Hải quan ASEAN để thực hiện Nghị định thư 7 về Hệ thống quá cảnh Hải quan.

Tổng cục Hải quan đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành có liên quan, trong đó có vai trò của Bộ Công thương, Bộ Giao thông vận tải và các ngân hàng thương mại trong vấn đề cung cấp bảo lãnh.

Hoạt động nghiệp vụ của Cục Hải quan Đà Nẵng. (Ảnh minh họa: Ngọc Linh)

Ngoài ra, Hải quan Việt Nam cũng nhận được sự hỗ trợ của Dự án ARISE PLUS để lắp đặt hoàn thiện hệ thống ACTS, được cập nhật đầy đủ chức năng của phiên bản mới. Thông qua các chương trình hỗ trợ kỹ thuật từ các đối tác, cán bộ Hải quan Việt Nam cũng được đào tạo để chủ động điều hành, quản trị hệ thống.

Giao dịch bảo lãnh quá cảnh đầu tiên qua hệ thống ACTS tại thị trường Việt Nam đã được thực hiện thành công vào tháng 2/2024 qua Chi cục Hải quan Mộc Bài, tỉnh Tây Ninh.

Về thực thi Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về Doanh nghiệp ưu tiên trong ASEAN (AAMRA), Hải quan Việt Nam đã thông qua và ký kết Thỏa thuận AAMRA vào tháng 2/2023. Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện cơ sở pháp lý trong nước để chuyển sang giai đoạn thực hiện thí điểm theo lộ trình chung của ASEAN.

Đây là một trong những sáng kiến nổi bật của ASEAN nhằm hướng đến mục tiêu củng cố an ninh chuỗi cung ứng và tăng cường lợi ích chung trong tạo thuận lợi thương mại của các bên tham gia.

Hiện nay, Hải quan Việt Nam đã kết nối chính thức Cơ chế một cửa ASEAN để trao đổi thông tin Chứng nhận xuất xứ mẫu D (C/O Form D) điện tử với 9 nước ASEAN, trao đổi thử nghiệm tờ khai hải quan xuất khẩu với Liên minh kinh tế Á-Âu, trao đổi thông tin C/O điện tử với Hàn Quốc, trao đổi chứng nhận điện tử với New Zealand.

Ngoài ra, đã hoàn thiện việc kết nối hệ thống cho phép doanh nghiệp và các bên liên quan có thể tra cứu C/O e-Form D của Việt Nam từ tháng 8/2021 qua Cổng thông tin một cửa quốc gia tại địa chỉ https://vnsw.gov.vn.

Về trao đổi Tờ khai hải quan ASEAN (ACDD) thông qua Cơ chế một cửa ASEAN, cho đến tháng 4/2024, trừ Lào chưa tham kết nối hệ thống, Hải quan Việt Nam đã tiến hành trao đổi thành công dữ liệu với 5 nước (Campuchia, Indonesia, Maylaysia, Thái Lan và Singapore) và đang tiếp tục thử nghiệm với các nước còn lại theo đúng lộ trình.

Tăng cường kiểm soát chống buôn lậu và tội phạm xuyên quốc gia

Lực lượng hải quan phối hợp phá chuyên án 100kg ma túy cất giấu trên trần xe khách qua địa bàn tỉnh Quảng Trị, cuối tháng 3/2024. (Ảnh: Báo Hải quan)

Trong thời gian qua, ASEAN đã triển khai nhiều chương trình, sáng kiến về hợp tác hải quan trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng. Theo đó, Hải quan Việt Nam đã tích cực tham gia và có đóng góp đáng ghi nhận vào kết quả chung về hoạt động kiểm soát của Hải quan ASEAN, trong đó nổi bật là chiến dịch “Con rồng Mêkông”.

Đây là một sáng kiến về hoạt động chống buôn lậu do Hải quan Việt Nam và Hải quan Trung Quốc đồng khởi xướng với sự hỗ trợ điều phối của Văn phòng Tình báo khu vực châu Á-Thái Bình Dương (WCO-RILO AP) và Cơ quan Phòng, chống ma túy và tội phạm Liên hợp quốc (UNODC).

Chiến dịch đánh dấu điểm nhấn của Hải quan Việt Nam trong việc chủ động hội nhập, hợp tác trong các vấn đề tăng cường kiểm soát chống buôn lậu và tội phạm xuyên quốc gia trong khu vực và toàn cầu.

Chiến dịch được vận hành dưới cơ chế chia sẻ thông tin nghiệp vụ tình báo hải quan (thông tin nóng và thông tin bắt giữ) thông qua việc sử dụng công cụ bảo mật thông tin của Tổ chức Hải quan thế giới - CENCOmm và hệ thống đầu mối liên lạc được chỉ định. Hải quan Việt Nam đóng vai trò là thành viên của nhóm điều phối (OCU) trong toàn bộ chiến dịch.

Được bắt đầu từ năm 2018 và đến tháng 11/2023, chiến dịch đã tiến hành được 5 giai đoạn (mỗi giai đoạn kéo dài khoảng 5 tháng). Giai đoạn thứ 5 gần nhất có sự tham gia của 25 cơ quan hải quan, các cơ quan thực thi pháp luật và tổ chức quốc tế.

Tổng số vụ bắt giữ của chiến dịch được các thành viên báo cáo qua 5 giai đoạn là 4.535 vụ ma túy và động thực vật hoang dã CITES, tang vật thu giữ gồm 55,2 tấn ma túy, 108 tấn tiền chất, 157 tấn gỗ và 4.479 sản phẩm từ động, thực vật hoang dã.

Qua 5 giai đoạn, Hải quan Việt Nam đã tham gia xây dựng và phổ biến 115 cảnh báo và 5 báo cáo tổng kết đánh giá hoạt động triển khai các giai đoạn của chiến dịch cho toàn bộ các thành viên.

Riêng trong Chiến dịch giai đoạn V, Hải quan Việt Nam và các đơn vị phối hợp đã cập nhật tổng số 123 vụ việc bắt giữ ma túy và động, thực vật hoang dã. Tháng 4/2024 vừa qua, Hải quan Việt Nam đã chủ trì tổ chức Hội nghị khởi động Chiến dịch “Con rồng Mêkông” giai đoạn VI tại Việt Nam.

Việt Nam đăng cai Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN (ADGCM) lần thứ 33

Theo cơ chế luân phiên, Hải quan Việt Nam sẽ đảm nhiệm vị trí Chủ tịch và là nước chủ nhà đăng cai tổ chức Hội nghị Tổng cục trưởng Hải quan ASEAN (ADGCM) lần thứ 33 trong năm 2024.

Hội nghị ADGCM là cơ chế họp thường niên và luân phiên của cơ quan Hải quan các nước trong khu vực ASEAN, là diễn đàn để các lãnh đạo hải quan các nước thành viên thảo luận và đưa ra các quyết định, chỉ đạo và định hướng các hoạt động liên quan đến các biện pháp hội nhập hải quan, trong đó tập trung vào các lĩnh vực nghiệp vụ về tạo thuận lợi thương mại, kiểm soát hải quan và xây dựng năng lực hải quan.

Từ khi Việt Nam trở thành thành viên của ASEAN, Hải quan Việt Nam đã đăng cai tổ chức thành công 2 Hội nghị ADGCM tại Việt Nam lần lượt vào các năm 2004 và 2014. Với việc đăng cai tổ chức hội nghị lần này, Việt Nam sẽ thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm của cơ quan hải quan nước thành viên trong khu vực ASEAN, đồng thời nâng cao vị thế, vai trò của Hải quan Việt Nam và phù hợp với chủ trương chung về nâng tầm đối ngoại đa phương của Việt Nam.

Theo đại diện Tổng cục Hải quan, với vai trò là nước Chủ tịch Hải quan ASEAN năm 2024, Việt Nam sẽ nỗ lực tăng cường kết nối và thống nhất giữa các nước ASEAN để tiếp tục thực hiện các Kế hoạch chiến lược phát triển Hải quan ASEAN giai đoạn 2021-2025, trong đó tập trung ưu tiên thực hiện Cơ chế một cửa ASEAN; Cơ chế quá cảnh hải quan ASEAN; Cơ chế thực hiện Công nhận lẫn nhau về Doanh nghiệp ưu tiên trong ASEAN.

Ngoài ra, khuyến khích tăng cường đối thoại, tham vấn với các đối tác của ADGCM nhằm thực hiện các mục tiêu phù hợp với tình hình phát triển kinh tế trong giai đoạn mới như hải quan xanh, xây dựng hệ sinh thái về dữ liệu hải quan, hiện đại hóa hải quan, trao đổi dữ liệu điện tử, quản lý hải quan đối với thương mại điện tử; đơn giản hóa thủ tục hải quan cho các lô hàng trị giá thấp…