Đào tạo công dân số từ học sinh tiểu học

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM, cho biết chương trình nhằm giáo dục cho học sinh tư duy khoa học máy tính, giải quyết những vấn đề cuộc sống và hoạt động một cách an toàn, hiệu quả trong thế giới số.

. Phóng viên: Tại sao TP HCM thực hiện chương trình này, thưa ông?

Ông NGUYỄN BẢO QUỐC

- Ông NGUYỄN BẢO QUỐC: Thực hiện Quyết định 131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ - phê duyệt Đề án "Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) và chuyển đổi số trong GD-ĐT giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030", TP HCM triển khai chương trình này nhằm đổi mới mạnh mẽ phương thức tổ chức giáo dục, đưa dạy và học trên môi trường số trở thành hoạt động giáo dục thiết yếu, hằng ngày đối với mỗi nhà giáo, mỗi người học. Đồng thời, đổi mới mạnh mẽ phương thức quản lý, điều hành dựa trên công nghệ và dữ liệu; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và chất lượng cung cấp dịch vụ hỗ trợ của nhà nước cũng như các cơ sở giáo dục.

Mục tiêu của chương trình là đến năm 2025, 50% học sinh và mỗi nhà giáo có đủ điều kiện (phương tiện, đường truyền, phần mềm) tham gia hiệu quả các hoạt động dạy và học trực tuyến. Đến năm 2030, đưa tất cả thành tố của hệ thống giáo dục quốc dân vào môi trường số.

. Nội dung giáo dục kỹ năng công dân số (CDS) sẽ được thực hiện ra sao? Học sinh sẽ được học những gì? Tại sao bắt đầu từ độ tuổi tiểu học?

- Trong Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018, tin học là môn chủ đạo nhưng không phải môn học duy nhất hình thành và phát triển năng lực tin học cũng như thực hiện giáo dục kỹ năng CDS cho học sinh. Hầu hết môn học thuộc Chương trình GDPT 2018 đều hàm chứa nội dung, cơ hội hình thành, phát triển năng lực tin học nói riêng và thực hiện giáo dục kỹ năng CDS nói chung cho học sinh.

Giáo dục kỹ năng CDS được tích hợp trong việc dạy các môn ở cấp tiểu học, chú trọng hình thức tích hợp nội môn, liên môn. Việc thiết kế, tổ chức dạy học bài học tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng CDS có thể sử dụng hình thức STEM, bảo đảm theo một trong hai tiến trình thiết kế kỹ thuật hoặc nghiên cứu khoa học.

Học sinh sẽ được học các nội dung theo khung năng lực số phổ thông (đề tài nghiên cứu của Bộ GD-ĐT, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam phối hợp với UNICEF năm 2022). Với cấp tiểu học, khung năng lực số mô tả chi tiết mức độ đạt được của 7 miền năng lực và 26 năng lực thành phần, gồm: Sử dụng thiết bị kỹ thuật số, kỹ năng về thông tin và dữ liệu, giao tiếp và hợp tác, sáng tạo sản phẩm số, an toàn kỹ thuật số, giải quyết vấn đề, năng lực định hướng nghề nghiệp liên quan...

Xu hướng giáo dục kỹ năng CDS cho học sinh tiểu học đang ngày càng phổ biến trên thế giới. Đây là xu hướng giáo dục tập trung giúp học sinh có thể tư duy khoa học máy tính, giải quyết vấn đề cuộc sống và hoạt động một cách an toàn, hiệu quả trong thế giới số.

Một tiết giáo dục kỹ năng công dân số cho học sinh tiểu học tại TP HCM. Ảnh: THIÊN PHÚC

. Ông đánh giá thế nào về tầm quan trọng của kỹ năng CDS?

- Việc giáo dục kỹ năng CDS cho học sinh tiểu học có tầm quan trọng đặc biệt. Bởi lẽ, các em đang ở độ tuổi bắt đầu khám phá, sử dụng CNTT và truyền thông.

Khi có được các kỹ năng cơ bản về sử dụng CNTT và truyền thông một cách an toàn, đúng cách, học sinh có thể tránh được những rủi ro, nguy hiểm trên môi trường trực tuyến; giúp các em phát triển tư duy đa chiều và phát triển kỹ năng số. Điều này sẽ giúp học sinh hình thành kỹ năng sáng tạo và tư duy đa chiều cần thiết trong thế giới số, bảo đảm an toàn, đúng cách khi sử dụng CNTT và truyền thông.

. Để giảng dạy kỹ năng CDS, giáo viên và trường học cần phải đáp ứng những tiêu chí gì?

- Đối với nhà trường, nội dung giáo dục kỹ năng CDS phải được lựa chọn sao cho phù hợp điều kiện thực tế của cơ sở giáo dục (đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học). Mỗi yêu cầu cần đạt đều được mô tả trong khung năng lực số cho các độ tuổi (lớp) với nhiều nội dung có thể đáp ứng. Do đó, khi lựa chọn nội dung dạy học, phải căn cứ vào điều kiện thực tiễn, cụ thể của cơ sở giáo dục.

Phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục kỹ năng CDS phải bảo đảm khả thi, phù hợp với kế hoạch của nhà trường trong việc thực hiện Chương trình GDPT 2018. Hoạt động dạy học cũng cần phải được thiết kế phù hợp với độ tuổi của học sinh, giúp các em hiểu được những khái niệm phức tạp và đạt được mục tiêu giáo dục.

Đối với giáo viên, cần có khả năng thiết kế các hoạt động giáo dục kỹ năng CDS theo khung năng lực số dành cho cấp tiểu học. Giáo viên cần phải phối hợp, vận dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với mục tiêu, nội dung giáo dục, đối tượng học sinh và điều kiện cụ thể nhằm đạt hiệu quả cao trong dạy học liên môn cũng như theo Chương trình GDPT 2018.

Đặng Trinh (thực hiện)