Chuyện ít người biết về đình Ruối, thờ nữ tình báo đầu tiên của chính sử
Di tích lịch sử - văn hóa đình Ruối ở huyện Ý Yên, Nam Định được biết đến là nơi thờ nữ tình báo đầu tiên của chính sử. Đặc biệt đình còn được xây dựng bao quanh bằng bức tường hàng cây duối cổ thụ.
Theo tìm hiểu của phóng viên Gia đình và Xã hội, Di tích lịch sử - văn hóa đình Ruối (đình Kiến Quốc) ở thông Ngọc Chuế, xã Yên Nghĩa, huyện Ý Yên có lịch sử hàng trăm năm và là nơi thờ nữ tình báo đầu tiên của chính sử. Đặc biệt, đình Ruối còn được bao bọc bằng bức tường được trồng từ cây duối gần 300 năm tuổi.
Theo ghi nhận của phóng viên, dọc cổng chính của đình Ruối được bao bọc bởi bức tường bằng những cây duối cổ, nối nhau giống như một bức tường che chắn như một thành trì. Cổng chính ngôi đình được tạo hình nghệ thuật với chiều cao khoảng 7 - 10m khiến tổng thể di tích càng thêm nguy nga, tráng lệ.
Cổng chính ngôi đình được tạo hình nghệ thuật với chiều cao khoảng 7 - 10m khiến tổng thể di tích càng thêm nguy nga, tráng lệ. Cổng chính gồm 2 tầng tán và 1 chóp bên trên.
Một số người dân trong làng chia sẻ, đình Ruối bao bọc bởi bức tường bằng cây duối có tuổi đời hằng trăm năm. Bức tường có chiều dài khoảng 50, cao 7-10m, rộng 6m được kết hợp bởi 20 cây duối.
Hàng cây duối được trồng cách đây khoảng 300 năm, trồng theo hình dáng như một tường thành để bảo vệ. Bên trên cây được cắt tỉa theo hình dáng hoa văn đẹp mắt. Cổng chính gồm 2 tầng tán và 1 chóp bên trên.
Người dân trong làng luôn duy trì và cử người trông coi ở Đình. Các cây duối cổ được khoảng 3 tháng người dân cắt tỉa một lần, đa số các cây đã lâu năm việc cắt tỉa, bảo quản cũng phức tạp.
Để tưởng nhớ công lao của vợ chồng Liệt nữ Minh Nguyệt, hàng năm cứ vào các ngày 23, 24 và 25/11 âm lịch, nhân dân địa phương lại nô nức mở hội.
Đằng sau bức tường bằng hàng cây duối cổ thụ có tuổi đời hàng trăm năm là một ngôi đình nơi thờ tự phu nhân Lương Thị Minh Nguyệt cùng chồng là Đinh Công Tuấn, 1 nhân vật có công giúp vua Lê Lợi đánh chiếm thành Cổ Lộng thời kỳ Hậu Lê.
Theo người trông coi đình cho biết, năm 2019 đình Ruối được trùng tu lại hiện vẫn giữ được nét kiến trúc cổ truyền thống. Tiền đường Đình Ruối gồm 5 gian với 4 bộ vì làm theo kiểu chồng rường giá chiêng. Hệ thống vì kèo, các xà chạm khắc công phu với các đề tài tứ linh, tứ quý. Xà dọc tại gian giữa được chạm lưỡng long chầu nguyệt có những lớp đao mác nhiều tầng tiêu biểu của phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê (thế kỷ XVII-XVIII).
Tiền đường 5 gian với 4 bộ vì làm theo kiểu chồng rường giá chiêng; gánh đỡ 4 bộ vì là 24 cây cột bằng gỗ lim đường kính 0,4m.
Hậu cung gồm 4 gian được ngăn cách với bên ngoài bằng một hệ thống cửa. Vì kèo phía trên làm kiểu chồng rường. Tất cả các con rường chạm khắc công phu chủ yếu là họa tiết hình rồng tạo sự uy nghiêm, linh thiêng cho nơi đặt ngai và bài vị vợ chồng Kiến Quốc phu nhân.
Trao đổi với phóng viên một lãnh đạo huyện Ý Yên cho biết, Di tích lịch sử - văn hóa đình Ruối được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận xếp hạng năm 1992. Đình thờ Kiến Quốc phu nhân Lương Thị Minh Nguyệt cùng chồng là Đinh Công Tuấn. Theo tư liệu, Bà Lương Thị Minh Nguyệt cũng được coi là nữ tình báo đầu tiên của chính sử Việt Nam được ghi lại.
Một số bút tích của vua thời xưa còn lưu giữ lại ở đình.
Để tưởng nhớ công ơn, hằng năm, vào ngày 23 và 25/11 âm lịch, nhân dân nơi đây nô nức mở hội để tưởng nhớ Kiến Quốc phu nhân Lương Thị Minh Nguyệt. Lễ hội được diễn ra gồm nhiều hoạt động nổi bật như: Lễ yên vị nhà thờ tổ, lễ rước bánh lên đền, lễ chiếu văn, lễ rước Thánh về đình, lễ dâng hương...
Đặc biệt, lễ hội rước Thánh về đình được tổ chức long trọng và trang nghiêm. Trong đó, đi trước gồm có kiệu ông và kiệu bà. Kiệu ông do 8 nam khiêng, còn kiệu bà do 8 nữ khiêng, theo sau là 6 kiệu thờ thành hoàng làng của các thôn.
Di tích lịch sử - văn hóa đình Ruối được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận xếp hạng năm 1992.
Theo các tư liệu lịch sử để lại, năm 1406, nhà Minh đem 20 vạn quân sang xâm lược nước ta. Năm 1407, tướng giặc Mộc Thạnh sai quân lấy đất núi Thiên Kiện (núi Bô), đập phá tháp Chương Sơn (chùa Ngô Xá ở xã Yên Lợi ngày nay) vận chuyển về cánh đồng Lai Cách, xã Yên Thọ để đắp thành Cổ Lộng nhằm án ngữ đường thủy trên sông Đáy và đường bộ Thiên Lý từ Bắc vào Nam, là bàn đạp để giặc Minh cai trị và đàn áp các cuộc nổi dậy của nhân dân.
Trước cảnh ấy, bà Lương Thị Minh Nguyệt cùng chồng là ông Đinh Công Tuấn cách thành Cổ Lộng khoảng 3km đã bàn với nhau tìm cách tiêu diệt giặc ngoại xâm. Sau đó, bà mở quán bán hàng ăn ngay bên thành Cổ Lộng để vào nội thành nắm cách bố trí phòng bị của giặc. Với bản tính thông minh, khéo léo bà dễ dàng làm quen với nhiều tướng giặc cùng quân lính nhà Minh. Do đó, các lối đi lại, cách bố trí quân lương, vũ khí, các trại trú quân đều được bà ghi chép thành sơ đồ.
Khi Lê Lợi tiến quân ra Đông Quan, đang tìm cách để đánh thành Cổ Lộng thì bà tìm đến dâng tấm sơ đồ vẽ kho lương thực và vũ khí, đề xuất kế sách hạ thành. Một đêm cuối năm Bính Ngọ (năm 1426), trong tiết trời giá rét, bà đem theo một số thôn nữ trẻ vào thành mang rượu, thịt bán cho giặc.
Quân giặc không đề phòng, sau khi ăn uống no say liền chui vào túi để ngủ. Bà và các thôn nữ nhanh chóng thắt thật chặt các miệng túi. Lúc thành chỉ còn lại đám lính nhỏ canh gác, bà mở cửa thành để ông Đinh Công Tuấn cùng binh lính phục sẵn dẫn đại quân xông vào. Thành Cổ Lộng nhanh chóng thất thủ.
Sau khi chiến thắng giặc Minh, vợ chồng bà không nhận chức quan Vua Lê Thái Tổ ban mà chỉ xin ban ruộng đất và miễn sưu thuế 3 năm cho nhân dân trong vùng. Vợ chồng bà Lương Thị Minh Nguyệt sống trong cảnh bình yên của quê nhà thì bất ngờ ngày 25/11/1443 âm lịch, cả hai bỗng dưng không bệnh mà qua đời. Vua cho lập đền thờ Kiến Quốc ở làng, đem thi thể 2 người an táng sau đền, ban cho thôn 100 mẫu ruộng tốt để làm việc tế tự.
Năm 1902, đời Vua Thành Thái năm thứ 13, đền được trùng tu quy mô lớn, đổi đền thành Đình Kiến Quốc. Đình nằm cạnh đường liên xã, phía trước đình là một dậu bằng những cây duối cổ thụ trông như những bức tường chạy dài, nối tiếp nhau nên nhân dân địa phương gọi là Đình Ruối.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Dáng quất xu hướng Tết 2025
