Chiếc ô hạt nhân bảo vệ Belarus khỏi ai?

Hệ thống tên lửa Iskander ở Belarus.

Hội đồng Nhân dân Toàn Belarus (APA) đã nhất trí thông qua học thuyết quân sự mới vào ngày 25 tháng 4, trong khi Quốc hội thông qua Khái niệm An ninh Quốc gia cập nhật của đất nước.

Các tài liệu đặt mục tiêu tăng cường an ninh quốc gia với sự phối hợp của Nhà nước Liên bang Nga và Belarus, cũng như Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) và CIS.

Chiến lược quân sự của quốc gia đảm bảo an ninh thông qua ngăn ngừa xung đột và bảo đảm phòng thủ, đồng thời coi việc triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga trên lãnh thổ của mình là một công cụ răn đe khả thi.

"Chắc chắn có một mối đe dọa đối với Belarus từ phương Tây", Dmitry Stefanovich thuộc Viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế có trụ sở tại Moscow thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga nói với hãng Novosti.

"Học thuyết quân sự tuyên bố rất rõ ràng rằng mối đe dọa này có nhiều mặt. Nó không chỉ giải quyết một số loại đối đầu quân sự tiềm tàng mà còn cả những nỗ lực của bên bên ngoài nhằm khởi động các quá trình gây bất ổn tiêu cực trong nước", chuyên gia Stefanovich cho biết.

Vị chuyên gia này đặc biệt chú ý đến việc NATO tăng cường quân sự ở sườn phía đông của khối với việc quân sự hóa nhanh chóng ở Ba Lan. Trong hoàn cảnh này, việc triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga là một bước đi đúng hướng trong việc tạo ra khả năng răn đe.

"Đây là biểu tượng cho thấy Nga đang mở rộng chiếc ô hạt nhân của mình cho Belarus. Và rằng một cuộc xung đột vũ trang ở Belarus không thể không có sự tham gia của Nga với tư cách là người bảo lãnh. Nga và Belarus có một đường viền phòng thủ của Nhà nước Liên minh, có nhiều mặt, bao gồm cả lĩnh vực hạt nhân", học giả Stefanovich nói.

Phát biểu tại cuộc họp ngày 25/4, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko cảnh báo rằng trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công, kẻ xâm lược sẽ thấy phản ứng ngay lập tức bằng đủ loại vũ khí từ cả Minsk và Moscow.

Ông Lukashenko phát biểu trước Quốc hội Nhân dân toàn Belarus: "Hôm nay chúng tôi hoàn toàn quyết tâm chống lại bất kỳ kẻ xâm lược nào và gây ra thiệt hại không thể chấp nhận được cho chúng".

Năm 2009, Moscow và Minsk đã ký một thỏa thuận về bảo vệ chung biên giới không phận của Nhà nước Liên minh, cũng như thành lập hệ thống phòng không thống nhất trong khu vực.

Vào năm 2022, một đội quân chung Nga-Belarus đã được triển khai tại quốc gia Đông Âu này để ngăn chặn các mối đe dọa tiềm tàng từ Ba Lan và Ukraine.

Vào năm 2023, Moscow và Minsk đã đồng ý triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga tại Belarus đồng thời Nga cũng cung cấp cho đồng minh của mình hệ thống tên lửa đạn đạo chiến thuật Iskander có khả năng mang đầu đạn hạt nhân.

Stefanovich nhấn mạnh: "Các chương trình tích cực nhằm tái vũ trang quân đội Belarus, tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu, v.v., đã được triển khai với sự tham gia trực tiếp của Nga. Đó là, vài năm trước, cái gọi là trung tâm huấn luyện chiến đấu chung đã được thành lập. Nhiều loại vũ khí hiện đại hơn đang dần được đưa vào sử dụng".

Mối đe dọa ở biên giới Ukraine và Litva nghiêm trọng đến mức nào?

Trong khi phát biểu hôm 25 tháng 4, ông Lukashenko cũng đề cập đến nguy cơ xảy ra sự cố quân sự ở biên giới Belarus với Ukraine.

Về phần mình, Ivan Tertel, người đứng đầu Ủy ban An ninh Nhà nước Belarus (KGB), tiết lộ với Hội đồng Nhân dân Toàn Belarus rằng quân đội nước này đã ngăn chặn nỗ lực tấn công bằng máy bay không người lái từ Lithuania nhắm vào Minsk và các khu vực lân cận.

Theo nhà phân tích chính trị Yury Shevtsov và giám đốc Trung tâm các vấn đề hội nhập châu Âu của Belarus, rủi ro ở biên giới Ukraine-Belarus dường như cao hơn so với thách thức tiềm tàng do Litva đặt ra.

Ông giải thích rằng biên giới Belarus-Lithuania dài khoảng 720 km, trong khi biên giới của quốc gia này với Ukraine trải dài hơn 1.000 km.

Về lực lượng quân sự, có khoảng 120.000 binh sĩ Ukraine được tập trung gần biên giới với Belarus trong khi Litva có thể có khoảng 18.000 binh sĩ ở biên giới chung với Belarus, Shevtsov phỏng đoán.

Chuyên gia này cho biết: "Đặc biệt không có mối đe dọa quân sự nào từ Lithuania. Tuy nhiên, quân đội của các quốc gia thành viên NATO khác nhau đã được triển khai tại nước này".

Shevtsov đã hạ thấp những nỗ lực của Vilnius trong việc củng cố biên giới với Belarus, cho rằng ngay từ đầu đây dường như là một chiêu trò PR.

Trong khi đó, cuộc tấn công bằng máy bay không người lái được báo cáo, mà Lithuania đã phủ nhận, là nhằm mục đích thử nghiệm các hệ thống phòng không khá tiên tiến của Belarus, theo người đối thoại với Novosti.

Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng Lithuania có khả năng và có thể nhắm mục tiêu vào Nhà máy điện hạt nhân Astravec nằm ở quận Astravyets của vùng Grodno ở phía tây bắc Belarus.

Tuy nhiên, Shevtsov lưu ý rằng nhà máy nguyên tử được phòng không bao phủ rất tốt. Chuyên gia nhận xét, ngoài Astravec, thành phố Grodno, nằm ở ngã ba biên giới với Litva và Ba Lan, cũng có thể là mục tiêu của một cuộc tấn công nhỏ nào đó.

"Ngay bây giờ tôi sẽ không coi đây là một mối đe dọa thực sự. Nếu không có vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga ở Belarus, thì có thể có cơ sở để lo ngại.

Nhưng vì chúng tồn tại và phần lớn nằm trong tay Belarus, điều này có nghĩa là Belarus khó có thể phải đối mặt với một đòn lớn từ NATO.

Và một đòn nhỏ, nếu được Litva hoặc phe đối lập Belarus dưới vỏ bọc Litva tung ra, sẽ dễ dàng bị Quân đội Belarus đẩy lùi", nhà phân tích kết luận.

Kiên Bùi