Brazil chật vật dọn dẹp sau nhiều tuần xảy ra lũ lụt lịch sử

Tình trạng bất bình đẳng giàu - nghèo ở Brazil hiện vẫn rõ rệt giữa hai vùng miền đất nước. Ngay cả ở Rio Grande do Sul, một trong những bang giàu có nhất của Brazil, cụ thể là thành phố Porto Alegre cũng mang đến bức tranh trái ngược về sự giàu có so với các thị trấn nghèo tồi tàn ở ngoại ô, như Canoas.

Đường phố tại trung tâm thành phố Porto Alegre ở Brazil vào ngày 14/ 05/2024, vài tuần sau khi trận lũ lụt đầu tiên xảy ra. Ảnh:

Gần 3 tuần sau khi trận mưa đầu tiên đổ bộ phía nam Brazil, mực nước ở Canoas vẫn còn quá cao để những người dân sơ tán tạm trú có thể trở về nhà.

Chính quyền Canoas thuộc bang Rio Grande do Sul, Brazil vẫn đang chật vật giúp thị trấn thoát khỏi trận lũ lụt tồi tệ nhất.

Theo dữ liệu của chính quyền bang, khoảng 1/4 người Brazil sống trong những nơi trú ẩn tạm thời ở Canoas.

Thêm vào đó, tình trạng bất bình đẳng giàu - nghèo vẫn tồn tại ở Brazil cho dù tốc độ tăng trưởng kinh tế trong hai thập kỷ đầu của thế kỷ đã đưa hàng triệu người thoát khỏi đói nghèo. Số người sống trong cảnh nghèo cùng cực đã giảm từ 15% năm 2001, xuống dưới 6% dân số vào năm 2022. Và ngay trước đại dịch Covid-19 xảy ra, tỷ lệ này đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 1980.

Tuy nhiên, bất bình đẳng về thu nhập vẫn ở mức cao. Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới cho biết kể từ đầu những năm 1990, khoảng cách giữa những người Brazil giàu nhất và nghèo nhất đã thu hẹp. Hiện, Brazil vẫn là quốc gia bất bình đẳng thứ 8 trên thế giới. Nước này cũng xếp gần cuối danh sách về tình trạng bất bình đẳng ở nhóm các quốc gia Mỹ Latinh, chỉ trước Suriname.

Khi lũ lụt tràn vào, tình trạng tội phạm đã gia tăng ở bang Rio Grande do Sul.

"Trong vài tuần qua, cảnh sát đã bắt giữ 97 tội phạm liên quan đến lũ lụt, chủ yếu là trộm cắp tài sản. Trong số đó, 34 người bị bắt tại những nơi trú ẩn tạm thời", Sở An toàn Công cộng Rio Grande do Sul nói.

Theo chính quyền địa phương, các báo cáo về lạm dụng tình dục bên trong một số nơi trú ẩn và thông báo có khoảng 6 vụ đã bắt giữ, buộc chính quyền địa phương phải thành lập những nơi tạm trú chỉ dành cho phụ nữ và trẻ em. Các sĩ quan cảnh sát và quân đội cũng được đào tạo đặc biệt để đảm bảo an ninh đầy đủ bên trong khu vực trú ẩn.

Ở Rio Grande do Sul, tỷ lệ tội phạm đã có xu hướng giảm, đạt mức thấp nhất lịch sử vào năm 2023, mặc dù buôn bán ma túy và trộm cắp vẫn còn là vấn đề lớn.

Tuy nhiên, Brazil nói chung vẫn là một trong những quốc gia nguy hiểm nhất thế giới. Dữ liệu của Liên Hợp Quốc cho thấy đây vẫn là quốc gia có tỷ lệ giết người cao nhất thế giới, với hơn 45.000 trường hợp.

Khoảnh khắc cơn bão lịch sử quét qua Brazil

Một người đàn ông được lính cứu hỏa quân đội giải cứu sau trận lũ lụt ở Canoas vào ngày 4/5/2024.Ảnh:Renan Mattos/Reuters

Chính quyền bang Rio Grande do Sul cho biết đã hứng chịu lượng mưa quá lớn trong thời gian dài và có thể phải mất vài tuần nữa nước lũ mới rút, đặc biệt nếu lượng mưa vẫn diễn ra.

Trận mưa và lũ lụt đã khiến hơn 150 người thiệt mạng và nhiều tuần trôi qua, 500.000 người vẫn phải ở nơi trú ẩn. Khoa học đã chứng minh đây là loại hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên và dữ dội hơn.

Một chiến dịch lớn nhằm đưa bang trở về trạng thái bình thường đang được tiến hành. Chính quyền Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva đã thực hiện giải ngân 10 tỷ USD cho khu vực ảnh hưởng để giúp xây dựng lại cơ sở hạ tầng bị thiệt hại sau trận lũ.

Tuy nhiên, người dân tại bang đang chịu nhiều áp lực sau thời gian dài chưa khôi phục được cơ sở hạ tầng sau lũ lụt. Họ đang chuẩn bị đối mặt với nhiều tuần gián đoạn hơn vì nước lũ chưa rút hẳn.

Trong khi đó, những con đê được xây dựng cách đây nhiều thập kỷ để giữ cho sông hồ không bị tràn nước nhưng giờ đây lại giữ nước lại, khiến hầu hết bang bị ngập lụt.

Thị trưởng bang ông Canoas Jairo Jorge da Silva tuần trước cho biết nước tràn vào làm ngập rào chắn. Khắp bang giống như hồ bơi lớn và phải mất 40-60 ngày xử lý để nước rút đi.

Trước tình trạng trên, ông Pedro Cortês, Giáo sư Khoa học Môi trường tại Đại học São Paulo nhận định những rào chắn đã ngăn cản dòng nước chảy ngược chiều, khiến thành phố không thể thoát nước. Sự kết hợp giữa việc thiếu kinh phí, kế hoạch và tình huống xử lý khẩn cấp đã khiến chính quyền mất cảnh giác.

"Việc đầu tư vào giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu hay giải quyết các tình huống khẩn cấp tại Brazil vẫn thấp hơn nhiều so với mức cần thiết. Bang Rio Grande do Sul chưa chuẩn bị cho loại thảm kịch này", ông Cortês nói thêm.

Cụ thể, khoản đầu tư vào hệ thống phòng chống lũ lụt ở thành phố Porto Alegre thực sự đã giảm từ năm 2021 đến năm 2022 và thậm chí không được đưa vào ngân sách hàng năm vào năm 2023. Ở cấp tiểu bang, kinh phí ứng phó thiên tai chỉ chiếm 0,2% ngân sách dành trong năm 2024, dù nhiều trường hợp khẩn cấp đã xảy ra vào năm trước.

"Lũ lụt xảy ra ở thành phố Porto Alegre trong vài năm qua nhưng trận lũ lụt năm nay vẫn là tình huống hoàn toàn bất thường. Thật không may, vì những gì chúng ta biết về biến đổi khí hậu, hiện tượng này có thể lặp lại trong vài năm tới", ông Cortês nhấn mạnh./.

Hồng Nhung